Í dag komum við saman til að halda alþjóðlega geðheilbrigðisdaginn, dagur tileinkaður vitundarvakningu um geðheilbrigðismál og talsmenn fyrir betri geðheilbrigðisþjónustu á heimsvísu. Þegar við hugleiðum þetta mikilvæga efni skulum við muna að geðheilbrigði er almenn mannréttindi. Það hefur áhrif á okkur öll, óháð aldri, bakgrunni eða aðstæðum. Mikilvægi geðheilbrigðis Geðheilbrigði er ekki bara fjarvera geðsjúkdóma; það nær yfir tilfinningalega, sálræna og félagslega vellíðan okkar. Það hefur áhrif á hvernig við hugsum, hugsum og hegðum okkur. Það gegnir einnig mikilvægu hlutverki í því hvernig við meðhöndlum streitu, tengjumst öðrum og tökum ákvarðanir. Því miður býr einn af hverjum átta einstaklingum um allan heim við geðsjúkdóma en samt fá margir ekki þá umönnun sem þeir þurfa vegna fordóma og mismununar. Að brjóta fordóma Þrátt fyrir útbreiðslu geðheilbrigðisvandamála er það enn tabú í mörgum samfélögum að tala um þau. Þessi þögn getur leitt til einangrunar og þjáningar. Við verðum að skapa umhverfi þar sem einstaklingum finnst öruggt að deila baráttu sinni án þess að óttast dómara. Eins og orðatiltækið segir: „Ein lítil sprunga þýðir ekki að þú sért brotinn; það þýðir að þú varst látinn reyna á þig og féllst ekki í sundur.“ Leyfðu okkur að faðma veikleika okkar og styðja hvert annað í þessari ferð1. Æskulýðs- og geðheilsa Þemað í ár fjallar um “geðheilbriði eru almenn mannrettindi” Unglingsárin eru mikilvægt tímabil þegar margir geðsjúkdómar byrja að gera vart við sig. Þrýstingur nútímalífs – fræðilegar væntingar, áhrif á samfélagsmiðla og efnahagsleg óvissa – getur verið yfirþyrmandi fyrir æsku okkar. Við verðum að útbúa þau með verkfæri til að byggja upp seiglu og leita aðstoðar þegar þörf krefur. Ákall til aðgerða Á þessum degi hvet ég ykkur til að grípa til aðgerða: Fræddu þig: Lærðu um geðheilbrigðisvandamál og áhrif þeirra. Talaðu upp: Deila reynslu þinni eða styðja einhvern sem á í erfiðleikum. Talsmaður breytinga: Styðja stefnu sem stuðlar að geðheilbrigðisþjónustu sem grundvallarréttindum. Við skulum sameinast í dag, ekki bara til að minnast Alþjóðlega geðheilbrigðisdagsins heldur skuldbinda okkur til að hlúa að menningu skilnings og stuðnings við geðheilbrigðismál. Saman getum við byggt upp heilbrigðari heim þar sem allir hafa tækifæri til að dafna.

Ræðuna flutti: Orri Hilmarsson

mynd eftir Kalliyouze

Við viðurkennum almennt að allir hafi mannréttindi án manngreinarálits. Aftur á móti er enn til staðar sú hugsun sem felst í því að fólk missi öll mannréttindi sín þegar það gerir eitthvað af sér og fær dóm fyrir refsiverð athæfi. Að sama skapi er líkt og allt það fólk sem veikist á geði sé dæmt til að missa mannréttindi sín og nánast réttinn til þess að lifa hvort heldur á meðal annars fólks eða sé dæmt til útilokunar frá samfélagi fólks og þá um alla tíð.Það er eins og það sé alvarlegur glæpur að verða veikur á geði. Þá er eins og geðsýki sé sett að jöfnu við lífstíðarfangelsi þar sem fólkið sem veikist á geði er talið hættulegt samfélaginu á meðan fólkið sem verður líkamlega veikt (eins hendir okkur öll á einhverjum tíma) er fórnarlömb umhverfisaðstæðna sinna. Sannleikurinn leiðir hinsvegar hið gagnstæða í ljós þar eð líkamlega veikt fólk smitar út frá sér og er jafnvel veikt vegna vanrækslunnar sinnar eða kæruleysis í lífsstíli sínum á meðan það fólk sem veikist á geði er oftar en ekki veikt vegna aðstæðna sem það hefur engan veginn stjórn á eða eru því ásköpuð í æskunni eða tengd áföllum sem allir upplifa. Í stuttu máli, fólk sem veikist á geði á ekkert skilið að fá dóm götunnar yfir sig sem er eins og dauðadóm eða lífstíðardóm um að lifa utan mannlegs samfélags í stað þess að lifa á meðal annars fólks og þá sem heiðvirtir borgarar.Við það að missa geðheilsuna missir maður eigi öll mannréttindin sín. Að dæma er vítavert athæfi. Heldur skal leita lausna, sem í tilvikum þess að missa geðheilsuna er að leita lækninga og bóta. Geðsýki hefur breidd og það gengur misvel og í mörgum tilvikum mjög illa að finna lækningu. Það sem er víst að enginn hefur rétt á að dæma og enginn á skilið að fá dóm götunnar yfir sig þegar geðræn veikindi koma upp til lengri eða skemmri tíma. Heldur höfum við öll réttinn til að leita hjálpar og lækningar, sama hvort í líkamlegum eða geðrænum veikindum. Hafa skal hugfast í það að dæma kemur af ótta og engin ástæða er til að óttast. Óttinn er í raun eini óvinurinn þegar kemur að því að lækna og bæta vanda.

Höfundur:

Steinar Almarsson

mynd eftir Kalliyouze

mynd eftir Kalliyouze